بررسی امکان تکثیر و نگهداری برخی فیتوپلاسماها از طریق کشت بافت

فیتوپلاسماها گروهی از پروکاریوت‎های غیر مارپیچی و بدون دیواره‎ی سلولی‎اند که در آوندهای آبکش گیاهان و همولنف حشرات وجود دارند. این موجودات تا به حال در شرایط in vitro کشت نشده‎اند اما بر اساس توالی‎های حفاظت شده‎ی آنها مشخص شده است که متعلق به رده مالیکوتها هستند و در جنس phytoplasma candidatus قرار گرفتند. برای بررسی‎های عملی و مدیریت بیماری‎های فیتوپلاسمایی لازم است فیتوپلاسماها در میزبان‎های زنده نگه‎داری شوند. گیاه پروانش (catharanthus roseus) گیاهی است که می‎تواند فیتوپلاسماهای زیادی را به همراه داشته باشد و در نتیجه برای نگه‎داری فیتوپلاسماها استفاده می‎شود. نگه‎داری استرین‎های فیتوپلاسمایی از طریق کشت بافت گیاهان آلوده به فیتوپلاسما، روش مفیدی برای حفظ و نگه‎داری یک مجموعه‎ی زنده از استرین‎های فیتوپلاسمایی برای بررسی تعامل بین میزبان و فیتوپلاسما است. در این بررسی نگه‎داری استرین‎های فیتوپلاسمایی در بوته‎های پروانش و نیز فیتوپلاسمای عامل بیماری جاروک در لیموترش (citrus aurantifolia) از طریق کشت بافت مطالعه شد. نمونه‎های گیاهی سالم و آلوده به فیتوپلاسمای پروانش از گلخانه‎ی دانشکده‎ی کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان و نمونه‎های گیاهی سالم و آلوده به فیتوپلاسمای لیموترش از باغات لیموترش اطراف جیرفت جمع‎آوری شدند. نمونه‎ها به قطعاتی با طول 5/0 تا 1 سانتی‎متر با حداقل 2 جوانه‎ی جانبی یا یک جوانه‎ی انتهایی بریده شده و با محلول هیپوکلریت سدیم ضد عفونی سطحی شدند. ریزنمونه‎های گیاهی پروانش به محیط کشت جامد ms و ریزنمونه‎های گیاهی لیموترش به محیط جامد mt منتقل شدند. ریزنمونه‎ها در اتاقک رشد با دمای 1 ± 25 درجه سانتی گراد، دوره‎ی نوری 16 ساعت نور و 8 ساعت تاریکی و نور فلورسنت با شدت lux 3000 نگهداری شدند و بسته به نمونه با فواصل زمانی 4 الی 8 هفته یک‎بار واکشت می‎شدند. پس از مدتی در شاخساره‎های حاصل از رویش بافت‎های آلوده‎ی پروانش و لیموترش بر روی محیط کشت‎های مذکور علائم ریزبرگی، زردی، افزولش، کوتولگی و عدم تعادل در فاصله‎ی میانگره‎های نمونه‎های آلوده نسبت به انواع سالم رشد کرده در محیط‎های مشابه، مشاهده شد.جهت تأیید وجود فیتوپلاسماها از واکنش زنجیره ای پلیمراز و جفت آغازگرهای p3/p7 , p1/p7 استفاده شد. به وسیله‎ی این جفت آغازگرها، قطعات dnaای به طول 1830 و 320 جفت باز به ترتیب از ریزنمونه‎های آلوده به فیتوپلاسمای پروانش و لیموترش تکثیر گردید و حضور فیتوپلاسماها در این ریزنمونه‎ها مشخص شد. از این ریزنمونه‎ها می‎توان جهت مطالعات تکمیلی فیتوپلاسما و تبادلات بین آزمایشگاهی استفاده کرد. با اطلاعات موجود این اولین تحقیق از نگه‎داری استرین‎های فیتوپلاسمایی در گیاه پروانش و نیز حفظ فیتوپلاسمای عامل جاروک در شاخه‎های جوان لیموترش از طریق کشت بافت در ایران است.